Krzysztof Górny

Krzysztof jest absolwentem Zespołu Szkół Plastycznych w Rzeszowie o kierunku Kowalstwo Artystyczne i Metaloplastyka. Kształcił się w niej przez 7 lat były to 3 lata gimnazjum oraz 4 lata liceum. Swoje umiejętności doskonalił pod okiem wybitnych znawców rzemiosła: p. Radomira Dawidziaka oraz p. Marcina Ruta. Zespół Szkół Plastycznych w Rzeszowie jest jedyną w Polsce szkołą o profilu kowalskim.

Osobiście był to najważniejszy projekt do którego podszedłem bardzo emocjonalnie. Starałem się jak najmniej wtrącać i służyć pomocą jedynie w trudniejszych etapach pracy. Rok 2019/2020 rozpoczął się od strajków nauczycieli a zakończył pandemią. Większość prac które miały być wykonane w szkole pod okiem wykładowców musiały zostać zrobione w domu. Od siebie dodam że na wykonanie całości pracy potrzeba było około roku czasu. Na wykonanie samego wzoru pajęczyny zużyte zostało 11,5 kg stali narzędziowej, nie licząc stali potrzebnej na ostrze. Całość to połączenie kilku technik kucia damastu klasycznego, Twistera, damastu kutego w boxach, repusowania, grawerowania, rzeźbienia oraz odlewania w brązie metodą traconego wosku. Sama obrona pracy jak i wykonany sztylet zakończyła się oceną celującą.

Praca dyplomowa

Specjalizacja: Metaloplastyka i kowalstwo artystyczne

Krzysztof Górny

Klasa IV A

„Sztylet z stali damasceńskiej o motywie pajęczym”

Słowem wstępu

Swoją prace dyplomową traktuje nie tylko jak podsumowanie mojej szkolnej edukacji w pracowniach, lecz również rozwoju we własnym zakresie. Z tego powodu moja praca została wykonana przy użyciu wielu technik tradycyjnych, jak i nowoczesnych rozwiązań. Wieloletnie zainteresowanie sztuką kucia stali damasceńskiej i wykonywaniem broni białej było moją główną inspiracją. Jest to fach który w każdym kraju traktowany jest inaczej, co dało mi wiele możliwości co do wykonania. Otaczając się Rzemieślnikami parającymi się kowalstwem, zdobnictwem czy płatnerstwem, byłem w stanie dostrzec i nauczyć się tych technik, których owocem jest właśnie ta praca dyplomowa.

Z uwagi na dużą ilość elementów o różnych technikach wykonania, zapis został podzielony na części które skupiają się na poszczególnym ich wykonaniu.

Inspiracja

Swoją prace dyplomową traktuje nie tylko jak podsumowanie mojej szkolnej edukacji w pracowniach, lecz również rozwoju we własnym zakresie. Z tego powodu moja praca została wykonana przy użyciu wielu technik tradycyjnych, jak i nowoczesnych rozwiązań. Wieloletnie zainteresowanie sztuką kucia stali damasceńskiej i wykonywaniem broni białej było moją główną inspiracją. Jest to fach który w każdym kraju traktowany jest inaczej, co dało mi wiele możliwości co do wykonania. Otaczając się Rzemieślnikami parającymi się kowalstwem, zdobnictwem czy płatnerstwem, byłem w stanie dostrzec i nauczyć się tych technik, których owocem jest właśnie ta praca dyplomowa.

Z uwagi na dużą ilość elementów o różnych technikach wykonania, zapis został podzielony na części które skupiają się na poszczególnym ich wykonaniu.

Dane techniczne

Ostrze noża zostało wykute z mozaikowej stali damasceńskiej, składającej się ze stali N9E i 15N20. Stal dostarczona była w formie wałków 90mm, dlatego musiała zostać przekuta do formy płaskownika.

Ostrze było kute w piecu gazowym, zasilanym czystym propanem technicznym i zgrzewane przy pomocy młota . Późniejsza obróbka była przeprowadzona przy pomocy szlifierki taśmowej oraz narzędzi ręcznych.

Jelec był rzeźbiony ręcznie w wosku dentystycznym przy pomocy narzędzi dentystycznych i lutownicy ręcznej. Został następnie odlany metodą wosku traconego.

Rękojeść została wyrzeźbiona z rogu bawolego.

Pochwa wykonana jest z drewna, okuta mosiężną grawerowana blachą o grubości 0,5 mm i skórą.

Proces Technologiczny

Pierwszym etapem było przekucie pręta N9E na wymiar 20 x 40 mm i płaskownik o grubości 4 x 40 mm.

Przygotowanie pakietu damastu do zgrzania. Element na zdjęciu to poziome linie na pajęczynie.

Zgrzewanie damastu

Pierwsze zgrzanie należy wykonać bardzo dokładnie, będzie to miało znaczenie przy dalszej pracy.

Przekucie damastu w formę solidnej sztaby.

Założyłem sobie że poziome nitki na pajęczynie powinny być lekko wygięte tak, jakby były obciążone poranną rosą. Aby to osiągnąć, konieczne jest zdeformowanie prostych włókien i nadanie im lekkiej krzywizny.

Z przygotowanego bloku damastu wycinam przecinarką do metalu trójkątne elementy pajęczyny. Na tym etapie powstało kilka kilogramów bezużytecznych odpadów.

Na jedną pajęczynę potrzebuje 6 elementów, a na łącznie 3 pajęczyny 18 elementów.

Z sześciu elementów można złożyć jedna pajęczynę.

Przygotowane pajęczyny do zgrzania.

Zgrzanie pajęczyny. Do tego celu przygotowałem specjalne szczęki w których zostały zgrzane. Bardzo ważne jest aby nie przesunąć poszczególnych elementów względem ciebie oraz uważać aby nie odkształcić wzoru

Zgrzana pajęczyna, jedna z trzech.

Każda pajęczyna musi zostać wypiłowana do formy sześcianu.

Zgrzewanie kostek pajęczyny. To zdjęcie pokazuje jako ciekawostkę, widać na nim wyraźne rozlaminowania. Na którymś z poprzednich etapów popełniłem błąd, więc pajęczyny lądują w koszu na śmieci a ja zaczynam ponownie od punktu pierwszego.

Kilka tygodni później Jestem w tym samym miejscu z prawidłowo zgrzanymi kostkami pajęczyny.

Same pajęczyny to tylko fragment większej całości. Pajęczyna nr.2 musi być połączona z dwoma warstwami ozdobnego ostrza po lewej i prawej oraz z kawałkiem stali narzędziowej nr.1 i n.r3 z którego będzie wykonany sztych i trzpień.

Tak duży kawałek damastu należało bardzo dokładnie zagrzać. W czasie zgrzewania bardzo ważne było aby nie odkształcić ani nie przesunąć wzoru damastu.

Prawidłowo zgrzane ostrze bez przesunięć, odkształceń czy rozlaminowań.

Ostatni etap kowalski: kształtowanie ostrza sztyletu czyli, wykucie sztychu i trzpienia. Całość operacji musi być wykonana w taki sposób, aby jak najmniej zniekształcić rysunek damastu. Precyzyjne zgrzewanie i prawidłowe kucie jest podstawą sukcesu. Nawet niewielkie przesunięcia na każdym etapie nakładają się na siebie i przy złej obróbce rysunek damastu byłby bardzo zdeformowany.

Gotowa odkuwka

Kolejnym etapem obróbki ostrza są prace szlifierskie.

Po nadaniu odpowiedniego kształtu, ostrze zostaje zahartowane, odpuszczone, ponownie szlifowane i trawione. Tym kończą się prace nad ostrzem.

Jelec - Rękojeść

Bloki wosku jubilerskiego zostały wyrzeźbione w pojedyncze kończyny i tułów, aby później mogły być połączone w całość.

Do wykonania modelu używałem narzędzia dentystyczne i lutownicę

Dla ograniczenia skurczu brązu podczas odlewania, wnętrze modelu woskowego zostało wydrążone.

Odlew wykonany został tradycyjną metodą na tracony wosk.

Rękojeść została wycięta ze rogu bawolego na wyrzynarce do drewna i obrobiona na szlifierce taśmowej. Środek rogu został wydrążony, aby schować trzpień. Cała rękojeść i jelec zostały osadzone na trzpieniu przy pomocy kleju żywicowego.

Pochwa

Dwie połówki pochwy zostały wydrążone na kształt ostrza przy pomocy dłut i noża. Po dopasowaniu ostrza do po pochwy, elementy były tymczasowo połączone, aby umożliwić swobodne formowanie zewnętrznej strony przy pomocy szlifierki taśmowej. Boki zostały następnie na stałe połączone klejem do drewna.

Wykonanie okuć do pochwy

Repusowanie i grawerowanie okuć do pochwy

Lutowanie gotowych elementów. następnie czyszczenie polerowanie i oksydowanie.

Ostatnim elementem jest obciągnięcie drewnianej pochwy skórą. Oraz połączenie z mosiężnymi okuciami.

Finalizacja

Poszczególne elementy zostają połączone w jedną całość.

Głownia sztyletu zostaje naostrzona